Zgodnie z wynikami badania zrealizowanego na zlecenie Rzecznika Praw Dziecka niemal co piąty uczeń boryka się z ciągłym wyczerpaniem fizycznym [1]. Rozwiązaniem problemu niskiej sprawności fizycznej najmłodszych połączonej z rosnącą absencją na lekcjach WF-u jest wprowadzona w tym roku edukacja zdrowotna. Sama teoria nie jest jednak rozwiązaniem problemu. Kluczową rolę nadal odgrywa tu codzienny ruch, który buduje zdrowe nawyki, kształtuje charakter i pozwala dzieciom lepiej radzić sobie z wyzwaniami szkolnej rzeczywistości. Jak zachęcać uczniów do aktywności fizycznej?
Jak pokazują badania przeprowadzone w 2024 roku na zlecenie Ministerstwa Sportu i Turystyki oraz Ministerstwa Edukacji Narodowej, w których udział wzięło ponad 3 miliony uczniów, poziom ogólnej sprawności fizycznej dzieci w ostatnich latach wyraźnie się obniżył [2]. Jednocześnie rośnie absencja na lekcjach WF-u [3], co dodatkowo pogłębia problem braku ruchu, przyczyniając się do pogorszenia zarówno kondycji fizycznej, jak i samopoczucia psychicznego młodego pokolenia.
W obliczu tych niepokojących danych, kluczowe staje się znalezienie skutecznych sposobów na przełamanie niechęci dzieci do aktywności i pokazanie im, że właściwie dobrany sport to źródło radości, budowania pewności siebie i zdrowych nawyków na całe życie.
Znaczenie aktywności fizycznej dla dziecka
Czasy przedszkola czy szkoły podstawowej to okres, w którym dzieci, poprzez integrację z rówieśnikami, najszybciej chłoną nawyki i kształtują swoje podejście do codziennych aktywności, a ruch sam w sobie jest dla nich naturalnym sposobem rozładowania energii i rozwoju motorycznego. Sport w tym okresie wzmacnia mięśnie i kości, rozwija gibkość, zwinność i koordynację ruchową oraz sprzyja prawidłowemu funkcjonowaniu układu sercowo-naczyniowego, co w dłuższej perspektywie zmniejsza ryzyko chorób i problemów zdrowotnych w dorosłości.
Sport, wbrew pozorom, daje dziecku nie tylko korzyści rozwojowo-fizyczne. Aktywność to często okazja na pierwszą integrację z rówieśnikami, doświadczenie emocji współrywalizacji czy przeżycie pierwszych zwycięstw lub porażek. W ten sposób ruch determinuje kształtowanie charakteru - pewność siebie, determinacja, umiejętność wyciągania wniosków czy radzenia sobie z emocjami i przegraną to niezwykle ważne dla dzieci cechy, które bezpośrednio pomogą mu w szkole, w relacjach z rówieśnikami, a nawet w dorosłym życiu.Co więcej dzieci, które wcześnie zaczynają swoją przygodę ze sportem, częściej traktują go jako źródło radości i zabawy, a nie obowiązek. Dzięki temu łatwiej im w przyszłości utrzymać zdrowy styl życia i czerpać satysfakcję z bycia aktywnym.
Kluby sportowe jako alternatywa dla szkolnego WF-u
Choć szkolne lekcje WF-u mają swoją specyfikę i ograniczenia, warto pokazywać dzieciom, że ruch może mieć wiele form - od zajęć szkolnych, przez SKS-y aż po rodzinne aktywności. Zaproponujmy naszym pociechom spróbowanie swoich sił w alternatywach dla WF-u, takich jak kluby sportowe. Mogą one skutecznie przełamać niechęć najmłodszych, oferując większą różnorodność aktywności oraz atmosferę zabawy i współpracy zamiast presji ocen.
Dzięki pracy w mniejszych grupach i opiece trenera dziecko może rozwijać swoje mocne strony w tempie dostosowanym do jego możliwości, a nie sztywnych wymagań programu szkolnego. Taki sposób prowadzenia zajęć buduje w nim poczucie sprawczości i satysfakcji, co przekłada się na realną motywację do dalszej aktywności, którą jako rodzice powinniśmy pielęgnować.
Udział w sekcji to także doskonała lekcja samodzielności, systematyczności i motywacji do działania. Dzieci uczą się wyznaczania celów, radzenia sobie z wyzwaniami oraz współpracy w grupie. Dodatkową zachętą dla naszego dziecka może być perspektywa poznania nowych kolegów i koleżanek. Możemy zachęcić je także wizją wyjazdów na zawody i obozy, które będą z pewnością dla dziecka przygodą, a jednocześnie mogą stać się początkiem sportowej pasji lub nawet kariery.
– Kluby sportowe dysponują zapleczem doświadczonych szkoleniowców, którzy potrafią wprowadzić dzieci i młodzież w świat sportu oraz konkretnej dyscypliny w sposób profesjonalny i bezpieczny. Dzięki ich wsparciu młodzi zawodnicy mogą rozwijać swoje umiejętności w sprzyjających warunkach, ucząc się jednocześnie systematyczności i pracy zespołowej. Taka forma aktywności pozwala na zdrowy, harmonijny rozwój fizyczny i emocjonalny, a także kształtuje trwałe nawyki prozdrowotne – mówi Bartłomiej Przedwojewski, profesjonalny biegacz górski i trailowy oraz ambasador Suunto.
Rozwój emocjonalny a sport
Doświadczenia zdobyte w klubie bądź sekcji sportowej rozwijają w dzieciach umiejętność współpracy, radzenia sobie ze stresem, np. przed zawodami, oraz determinacji w dążeniu do swoich celów. Sport w grupie rówieśników daje poczucie przynależności - dziecko widzi, że inni też się starają, też czasem przegrywają, ale dzięki temu potrafią cieszyć się wspólnym wysiłkiem. To doświadczenie, które trudno odtworzyć w warunkach domowych.
Czas szkolny można wykorzystać jako idealne miejsce do sportowych eksperymentów, podczas których dziecko może spróbować różnych sportów i znaleźć wśród nich coś dla siebie. Warto rozmawiać z dzieckiem o tym, że kluby sportowe dadzą mu wiele możliwości rozwoju, ale nie są zobowiązaniem na lata, z którego nie może zrezygnować. Przeżywajmy odkrywanie pasji razem z dzieckiem, tak by w odpowiednim wychwycić ewentualne zniechęcenie i wyczuć moment, w którym przyjemność staje się smutnym obowiązkiem.
Technologia jako motywator do poprawy wyników
Coraz częściej kluby i sekcje sportowe sięgają również po nowoczesne technologie, które pozwalają dokładniej monitorować postępy młodych zawodników. Dobrym pomysłem dodatkowej motywacji do aktywności i regularnych treningów są aplikacje treningowe, dzięki którym dzieci mogą śledzić z trenerami czy rodzicami swoje postępy, uczyć się pracy własnego ciała i ustanawiać przed sobą nowe cele. Dzięki specjalnym aplikacjom i urządzeniom treningowym można sprawdzić m.in. częstotliwość stawiania kroków, tętno w trakcie wysiłku, tempo regeneracji po zajęciach, ale również przewidywany czas w biegu na 1000m czy statystyki z ostatnich wycieczek rowerowych. Takie analizy dają dziecku nie tylko obrazowy podgląd swojego progresu, ale stanowią również osobisty pamiętnik jego sportowych przygód i osiągnięć, będących dalszą motywacją do działania.
– Analizy aktywności w oparciu o technologię to dla trenerów pomocne narzędzie, pozwalające szybko zidentyfikować obszary do rozwoju, a dla młodych sportowców - świetne źródło motywacji i gratyfikacji. Choć dla mnie kluczowe są subiektywne odczucia zawodników, uważam, że śledzenie danych tj. zmęczenie treningowe, analizy progresu czy spalone kalorie mogą być świetnym uzupełnieniem, zwłaszcza dla najmłodszych miłośników sportu. Widząc te wyniki, dzieci mają szansę naocznie przekonać się, jak konsekwencja w pracy przekłada się na ich rozwój. Uczą się cierpliwości i traktują sport jako ekscytującą drogę, na której każde osiągnięcie ma znaczenie – bez presji, by stać się niewolnikami liczb, a traktować je jako wartościowe uzupełnienie sportowej przygody – mówi Piotr Krajewski, trener kolarstwa grawitacyjnego i ambasador Suunto.
Początek sportowej przygody
Klub lub sekcja sportowa mogą stać się dla dziecka początkiem sportowej pasji, która będzie towarzyszyć im przez lata - niezależnie od tego, czy zakończy się medalami, czy zdobyciem nowych nawyków, czy po prostu radością z codziennego ruchu. Najważniejsze, by sport kojarzył się z przyjemnością, współpracą i odkrywaniem własnych możliwości. Wtedy szkolna codzienność zyska nowy wymiar, a dzieci wyniosą z niej coś znacznie cenniejszego niż tylko dobre oceny.
