Miasta mają dość samochodów. Jak odzyskać przestrzeń dla ludzi?

25 kwietnia 2025

W wielu miastach nawet 60% przestrzeni publicznej jest przeznaczone dla samochodów. Zatłoczone skrzyżowania, niekończące się korki, hałas, smog, zaparkowane na każdym wolnym fragmencie chodnika samochody. Taki obraz codzienności w wielu polskich miastach nie napawa optymizmem. Co więcej — staje się realnym źródłem stresu, zmęczenia i frustracji. I choć przywykliśmy do miejskiego zgiełku, warto zadać sobie pytanie: czy tak właśnie powinno wyglądać nasze otoczenie? Największe europejskie miasta już odrobiły lekcję. Paryż, Sztokholm czy Katowice modernizują przestrzeń tak, by odzyskać ją dla mieszkańców.

Współczesne miasta borykają się z problemem nadmiernego ruchu samochodowego. Według danych, w wielu miastach nawet 60% przestrzeni publicznej jest przeznaczone dla pojazdów, mimo że tylko około 25% podróży odbywa się samochodami[1]. To oznacza mniej miejsca dla pieszych, rowerzystów i zieleni.

Zanieczyszczenie powietrza i hałas to kolejne skutki nadmiernego ruchu. Badania wskazują, że długotrwałe narażenie na szum komunikacyjny może prowadzić do problemów zdrowotnych, takich jak nadciśnienie czy zaburzenia snu[2]. Dodatkowo smog wpływa negatywnie na układ oddechowy, szczególnie u dzieci i osób starszych[3]. Na szczęście samorządy coraz częściej widzą ten problem i proponują zmiany.

Europa zwraca ulice mieszkańcom

Coraz więcej miast w Europie – i w Polsce – podejmuje realne działania, by przywrócić przestrzeń mieszkańcom. Paryż jest jednym z liderów tej zmiany. Władze miasta od lat wprowadzają ograniczenia dla ruchu samochodów spalinowych, czego efektem jest spadek liczby podróży samochodowych aż o 45% od 1990 r.[4] Ponadto w ciągu 5 ostatnich lat, aż 6 000 miejsc parkingowych zostało przekształconych na tereny zielone – łącznie 1,3 hektara asfaltu zamieniono w przyjazną dla ludzi, zieloną przestrzeń[5]. Wraz z tymi działaniami jakość powietrza w Paryżu znacząco się poprawiła. Według Airparif, niezależnej organizacji monitorującej stężenie pyłów, od 2005 roku poziom drobnych cząstek stałych (PM2.5) spadł o 55%, a poziom dwutlenku azotu o 50%.

Z kolei Sztokholm wprowadził systemu opłat congestion charge w 2007 roku, dzięki któremu ruch samochodowy w centrum miasta spadł o 22%, a poziom emisji tlenków azotu (NOx) i pyłów (PM10) zmniejszył się o 10–15%[6]. Działania te pozwoliły na uporządkowanie ruchu, usprawnienie transportu publicznego i poprawę jakości życia w śródmieściu.

Zmiany w podobnym duchu zachodzą również w Polsce. W 2023 roku władze miasta Katowice ogłosiły nową politykę parkingową, w ramach której wprowadzono dwie strefy płatnego parkowania oraz przeprowadzono rewizję miejsc nieprawidłowo oznaczonych jako parkingowe. Tam, gdzie postój był niezgodny z przepisami – na chodnikach, przejściach czy przy skrzyżowaniach – zamiast samochodów pojawiły się nasadzenia, donice z kwiatami i mała architektura[7]. Z kolei przekształcona w deptak ulica Mariacka dowodzi, że zmiana infrastruktury jest nie tylko możliwa, ale i potrzebna.

Przestrzeń dla ludzi, nie dla samochodów

Odzyskiwanie przestrzeni miejskiej to nie tylko kwestia estetyki, ale przede wszystkim komfortu życia mieszkańców. Teren, który mógłby służyć mieszkańcom jako parki, skwery, ścieżki rowerowe czy miejsca spotkań, jest w dużej mierze zajmowany przez samochody – drogi, parkingi naziemne i podziemne. Szczególnie w centrach miast, powierzchnia przeznaczona dla transportu często przewyższa tę udostępnioną dla pieszych i zieleni.

– Zatłoczenie w miastach osiągnęło poziom krytyczny, generując nie tylko ogromne straty ekonomiczne i frustrację mieszkańców, ale przede wszystkim stanowiąc poważne wyzwanie dla zdrowia publicznego i zrównoważonego rozwoju miast. Nadmierna koncentracja indywidualnego transportu samochodowego prowadzi do degradacji przestrzeni miejskiej, ogranicza mobilność alternatywną i pogłębia problemy związane z jakością powietrza. Tymczasem to właśnie my, mieszkańcy, codziennie dokonujemy wyborów, które mogą realnie wpłynąć na poprawę tej sytuacji. Każdy dzień, w którym zamiast samochodu wybieramy spacer czy alternatywne środki transportu, to krok w stronę zdrowszego, cichszego i bardziej przyjaznego miasta – podkreśla Aneta Skórczyńska, dyrektor generalna Electroride.

Lekki transport elektryczny: realna alternatywa

Nie tylko władze dokładają starań, aby poprawić życie w miastach. Rosnąca świadomość społeczeństwa sprawia, że coraz więcej kierowców poszukuje alternatywnych rozwiązań transportowych, jak na przykład lekkie pojazdy elektryczne. Są ciche, bezemisyjne i zajmują znacznie mniej miejsca niż tradycyjne auta.

fot.: Electroride

– Lekkie pojazdy elektryczne to nie tylko moda, ale odpowiedź na wiele problemów transportowych. W miastach, gdzie przestrzeń jest na wagę złota, tego typu rozwiązania pozwalają na wygodne i efektywne przemieszczanie się bez obciążania infrastruktury, bez hałasu i bez emisji spalin. Co więcej, idealnie odpowiadają na realne potrzeby mieszkańców. Zdecydowana większość codziennych tras w mieście to dystanse do 15 kilometrów: do apteki, sklepu, lekarza czy do pracy. W trosce o środowisko oraz jakość miejskiej przestrzeni warto zadać sobie pytanie, czy pełnowymiarowy samochód, którym zazwyczaj podróżuje tylko jedna osoba, jest rzeczywiście niezbędny do codziennego użytku. Każde takie auto to kolejne miejsce parkingowe, więcej spalin i hałasu, większe korki. Tymczasem microcary pozwalają ograniczyć wszystkie te negatywne skutki, jednocześnie zapewniając użytkownikom pełną mobilność i niezależność – mówi Maciej Płatek, prezes Electroride.

Nie chodzi o całkowitą rezygnację z samochodów, ale o świadome wybory, które wpływają na to, jak wyglądają nasze miasta. Wybierając na co dzień bardziej przyjazne środki transportu dajemy sobie i innym szansę na zdrowsze, spokojniejsze i bardziej przyjazne otoczenie. To właśnie codzienne decyzje kształtują przestrzeń, w której żyjemy.

[1: https://www.publicspace.org/multimedia/-/post/future-of-the-urban-public-space?utm_source=chatgpt.com]

[2: https://www.termedia.pl/poz/Halas-drogowy-powoduje-wzrost-cisnienia-krwi%2C51024.html] [3: https://pomorskialarmekologiczny.pl/zanieczyszczenia-powietrza-maja-szkodliwy-wplyw-na-zdrowie-dzieci-czesc-1/]

[3: https://pomorskialarmekologiczny.pl/zanieczyszczenia-powietrza-maja-szkodliwy-wplyw-na-zdrowie-dzieci-czesc-1/]

[4: https://urban-mobility-observatory.transport.ec.europa.eu/news-events/news/actions-taken-paris-deliver-cars-are-leaving-city-2022-10-17_en?utm_source=chatgpt.com

[5: https://iucn.org/story/202406/greening-paris]

6: Transport Policy, 2008, Stockholm’s Congestion Tax: An Overview]

[7: https://www.portalsamorzadowy.pl/finanse/katowice-zniknie-ponad-1000-obecnych-miejsc-parkingowych,466672.html]

Electroride jest polską, rodzinną firmą założoną w 2017 roku, specjalizującą się w produkcji lekkich pojazdów elektrycznych, takich jak skutery czy minicary. Jest liderem tego sektora w Polsce, a swoje produkty sprzedaje na terenie całej Unii Europejskiej. Wszystkie modele są zaprojektowane z myślą o komforcie i bezpieczeństwie użytkowników, przeznaczone dla szerokiej grupy kierowców. Marka Electroride posiada certyfikat ISO:9001:2015 potwierdzający jej zaangażowanie w zapewnienie najwyższej jakości produktów i usług oraz podkreślającym ciągłe doskonalenie i innowacyjność. Firma wyróżnia się przyjazną obsługą klienta na każdym etapie zakupowym, oferując pełne wsparcie, gwarancję oraz możliwość serwisowania pojazdów door-to-door.

Monika Bielkiewicz

Account Executive Good One PR

+48 881 575 502

Ewelina Jaskuła

Account Manager Good One PR

+48 665 339 877